کافه اکسسوری – اگر علاقه‌مند به قهوه و نوشیدنی‌های کافئین دار باشید بی‌شک نام درخت قهوه عربیکا و روبوستا را بسیار زیاد و لیبریکا و اکسلسا را کمتر شنیده‌اید. این‌ها دسته‌بندی قهوه‌ها بر اساس نوع و گونه درخت قهوه است که در این یادداشت به آنها می‌پردازیم.دانه‌های قهوه بسته به منطقه و شرایطی که در آن رشد می‌کنند، برحسب اندازه، شکل، رنگ و طعم با یکدیگر متفاوت هستند و می توان آنها را بر همین اساس دسته بندی کرد. اما یکی از دسته بندی های اصی در صنعت قهوه دسته بندی قهوه ها بر اساس نوع دانه و گیاه قهوه است. به‌طورکلی ۴ نوع دانه‌ی قهوه در جهان تولید می‌شود؛ قهوه عربیکا، قهوه روبوستا، قهوه لیبریکا و قهوه اکسلسا.
انواع نوع و گونه گیاه قهوه
-
قهوه عربیکا (Arabice coffea)
پرآوازه‌ترین نام در دنیای قهوه عربیکاست که در دنیای قهوه مترادف قهوه باکیفیت است. این نوع دانه‌های قهوه بیش از ۶۰% قهوه تولیدی جهان را تشکیل می‌دهند.
درخت قهوه عربیکا در مناطق کوهستانی و ارتفاعات که بارندگی زیاد است و همچنین در سایه رشد می‌کند. درخت‌های قهوه عربیکا نسبتاً کوچک هستند و ارتفاع آنها حدود ۹ تا ۱۲ متر است، اما گونه‌های تجاری تا ارتفاع ۵ متر رشد می‌کنند و به همین دلیل برداشت آنها بسیار راحت و آسان می‌شود.
دانه‌های قهوه عربیکا دارای کیفیت بالایی هستند و به‌عنوان خوش‌طعم‌ترین قهوه جهان شناخته می‌شوند. دانه‌های قهوه این‌گونه کوچک بوده و رنگ روشنی دارند و شامل ۰.۸ تا ۱.۴ درصد کافئین هستند، دانه عربیکا اسیدیته بالاتری از روبوستا دارند اما نسبت به روبوستا دارای طعم شیرین‌تر هستند.
خاستگاه قهوه عربیکا
درخت عربیکا بومی کوه‌های یمن، اتیوپی و سودان است اما امروزه بهترین نوع آن در برزیل، جامائیکا، کلمبیا، کاستاریکا، کنیا، آنتیگوا، گواتمالا و اتیوپی تولید می‌شود.
خواص قهوه عربیکا
- قهوه عربیکا به دلیل مقادیر بالای آنتی‌اکسیدان‌هایی که دارد، خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد.
- عربیکا دارای خواص ضد میکروبی قوی‌ست و برای سلامت دهان و دندان مفید است.
- به بهبود عملکرد مغز کمک کرده و خطر ابتلا به آلزایمر و پارکینسون را کاهش می‌دهد.
- قهوه عربیکا به افزایش تولید هورمون اندورفین در بدن کمک کرده و با کاهش استرس و اضطراب به درمان افسردگی کمک می‌کند.
- آنتی‌اکسیدان‌های موجود در قهوه عربیکا به کاهش رادیکال‌های آزاد بدن کمک کرده و باعث جوان‌سازی پوست صورت می‌شود.
- کافئین موجود در آن باعث افزایش تولید انسولین در خون شده و دیابت نوع ۲ را درمان می‌کند.
- کافئین موجود در قهوه عربیکا به افزایش متابولیسم بدن کمک کرده و باعث لاغری و کاهش وزن می‌شود.
- مقادیر بالای کافئین موجود در قهوه عربیکا به درمان ریزش موها کمک کرده و باعث تقویت و افزایش رشد آنها می‌شود.
- قهوه عربیکا حاوی مقادیر کافی پتاسیم و کلسیم است که باعث تقویت ناخن‌ها می‌شود.
-
قهوه روبوستا (Robusta coffea) یا (Canephora coffea)
قهوه روبوستا یکی از دیگر از نوع و گونه گیاه قهوه است که ۴۰% قهوه تولیدی جهان را شامل می‌شود. درخت قهوه روبوستا در آب‌وهوای گرم که بارندگی کمتر است و همچنین در نور به‌خوبی رشد می‌کند و نسبت به شرایط محیطی بسیار مقاوم است. ارتفاع این درخت تا ۱۰ متر نیز می‌رسد.
دانه‌های قهوه روبوستا کوچک بوده و بافت صافی دارند، کیفیت این دانه به نسبت گونه عربیکا پایین‌تر و شامل ۱.۷ تا ۴ درصد کافئین است. یکی از دلایل مقاومت آنها در شرایط محیطی سخت همین کافئین بالای موجود در این قهوه است.
قهوه روبوستا اسیدیته پایین‌تر و مزه‌ای تلخ‌تر از عربیکا دارد و بیشتر برای تهیه قهوه فوری و قهوه‌های ترکیبی استفاده می‌شود.
خاستگاه قهوه روبوستا
درخت روبوستا بومی اتیوپی است و در آفریقای غربی و مرکزی از لیبریا تا تانزانیا و جنوب آنگولا به‌خوبی رشد می‌کند. امروزه ویتنام، برزیل، اندونزی، هند و اوگاندا به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان قهوه روبوستا در جهان شناخته می‌شوند.
خواص قهوه روبوستا
- قهوه روبوستا دارای خواص دیورتیک طبیعی است و به دلیل مقادیر بالای آنتی‌اکسیدان‌هایی که دارد به درمان تب بالا و آسم کمک می‌کند.
- به دلیل مقادیر بالای کافئین که دارد به بهبود متابولیسم بدن کمک کرده و با افزایش چربی سوزی باعث لاغری و کاهش وزن می‌شود.
- مقادیر بالای کافئین موجود در قهوه روبوستا به تقویت عملکرد مغز کمک کرده و خطر ابتلا به آلزایمر و پارکینسون را کاهش می‌دهد.
-
قهوه لیبریکا (Liberian coffea)
قهوه لیبریکا یکی از انواع دانه‌های قهوه است که امروزه بسیار کمیاب شده ولی در تاریخ قهوه جهان جایگاه مهمی دارد.
در سال ۱۸۹۰، زنگ قهوه، بیش از ۹۰% قهوه عربیکا در جهان را از بین برد و این در حالی بود که مردم در اندونزی قهوه لیبریکا را جایگزین عربیکا کرده بودند.
به همین دلیل کشاورزان مجبور شدند، درخت لیبریکا را برای افزایش تولید قهوه در جهان جایگزین درخت عربیکا کنند. متأسفانه تا سال ۱۹۹۵، اکثر درختان لیبریکا در اثر ابتلا به‌نوعی قارچ از بین رفتند و امروزه تعداد بسیار کمی از آنها در جهان باقی‌مانده است.
درخت قهوه لیبریکا تا ارتفاع ۲۰ متر رشد می‌کند و دانه‌های قهوه تولیدشده از این گیاه بزرگ‌تر از انواع دیگر است. دانه‌های قهوه لیبریکا شکلی نامتقارن و نامنظم دارند و دارای عطروطعم دودی هستند.
خاستگاه قهوه لیبریکا
درخت لیبریکا بومی آفریقایی غربی و مرکزی از لیبریا تا اوگاندا و آنگولا است اما در فیلیپین، سیشل، جزایر آندامان و نیکوبار، پلی نزی فرانسه، آمریکای مرکزی، هند غربی، ونزوئلا، کلمبیا، مالزی و برزیل هم رشد می‌کند.
- قهوه اکسلسا (Exelesa coffea)
اگرچه در سال‌های اخیر اکسلسا به‌عنوان یک عضو از خانواده لیبریکا طبقه‌بندی‌شده است اما برخی معتقدند که این دو تفاوت‌هایی باهم دارند و درخت آن حدود ۲۵ متر ارتفاع دارد.
دانه‌های قهوه تولیدشده از آن مانند دانه‌های قهوه لیبریکا بزرگ هستند، شکلی نامتقارن و نامنظم دارند و دارای عطروطعم دودی هستند.
خاستگاه قهوه اکسلسا
درخت اکسلسا بومی جنوب شرقی آسیا است.
کافه اکسسوری را در اینستاگرام نیز دنبال کنید.
