کافه اکسسوری – روش‌های دم‌آوری دستی قهوه جدای مزیت‌های ارزان بودن به دلیل سهولت در دم‌آوری از محبوبیت ویژه‌ای در میان علاقه‌مندان به قهوه برخوردار است و موجب می‌شود تا افراد مبتدی نیز به‌راحتی در منزل قهوه‌ای مطلوب و خوش‌آیند دم کنند. در این یادداشت توضیح مختصری در مورد انواع روش‌های دم‌آوری قهوه ارائه می‌دهیم تا با شناخت صحیح این روش‌ها برای خودتان در منزل قهوه‌ای به‌صرفه و مطلوب دم‌آوری کنید.
تاریخچه روش‌های دستی دم‌آوری قهوه
باوجوداینکه هیچ سند و مدرکی مبنی بر نخستین کشوری که شروع به مصرف قهوه کرده است، وجود ندارد، اما بسیاری با این نظر موافقند که این کشور باید کشور اتیوپی و یا یکی از کشورهای همسایه آن باشد.
طبق آنچه در کتاب Catherine M.Tucker با نام «فرهنگ قهوه: تجربه‌های محلی، ارتباطات جهانی» آمده است، اولین افرادی که از قهوه استفاده کردند ممکن است اجداد قوم «اوریو» در اتیوپی باشند که طبق گفته مسافران اولیه اروپا، میوه قهوه یا همان گیلاس‌های قهوه برای تولید نوعی اسنک سرشار از انرژی استفاده می‌کردند. قوم اوریو برای این منظور میوه‌های قهوه را با نوعی چربی حیوانی مخلوط می‌کردند و توپک‌های غذایی را درست می‌کردند که کالری زیادی داشتند و مدت زیادی تازه و سالم می‌ماندند و به‌عنوان وعده غذایی پرانرژی مصرف می‌شدند.
دم آوری قهوه ترک
در قرن ۱۵ میلادی امپراتوری عثمانی- ترکیه امروز- قلمرو خود را به بخش‌هایی از شمال آفریقا، اروپای مرکزی و شرقی و آسیا گسترش داد. این امر به آن‌ها این امکان را می‌داد که مسیرهای اصلی تجارت بین آسیا، آفریقا و اروپا را کنترل کنند و احتمالاً در همین زمان با قهوه آشنا شدند. قهوه در قرن ۱۶ میلادی به ایران، ترکیه و شمال آفریقا رسید و سپس از این مناطق به اروپا منتقل شد.
پس از معرفی نوشیدنی قهوه ترک به سایر کشورهای دنیا، ترک‌ها یکی از نخستین روش‌های دم‌آوری قهوه به روش دستی را اختراع کردند. دانه بوداده قهوه آسیاب می‌شد، به آن آب اضافه و سپس در یک ظرف شبیه گلدان به نام جذوه جوشانده می‌شد. خیلی زود این روش دم‌آوری قهوه ترک از آشپزخانه سلطان تا خانه‌های اشراف و ثروتمندان در سراسر امپراتوری عثمانی گسترش یافت تا این‌که کم‌کم همه مردم عادی هم به لذت نوشیدن آن دست پیدا کردند.
درحالی‌که ترکان عثمانی سعی داشتند با ممنوعیت صادرات قهوه، انحصار تجارت قهوه را حفظ کنند اما این امر غیرممکن بود. این دانه ارزشمند سرانجام به خارج از امپراتوری عثمانی قاچاق شد و سرانجام به سرتاسر اروپا رسید، جایی که دولت‌های مختلف اروپایی برای تأمین قهوه برای تأمین نیاز روزافزون مصرف‌کنندگان، چشم به کشورهای آفریقایی داشتند.
هرچه استعمار گسترش بیشتری پیدا می‌کرد دسترسی به قهوه هم آسان‌تر می‌شد تا قرن ۱۸ میلادی که دیگر قهوه تبدیل به نوشیدنی محبوب در سرتاسر جهان تبدیل‌شده بود. درحالی‌که تا این زمان فقط نخبگان و ثروتمندان از نوشیدن قهوه لذت می‌بردند، اختراع دستگاه‌های دستی برای دم‌آوری دستی قهوه به‌زودی باعث شد که همه از نوشیدن آن لذت ببرند.
نسل اول دستگاه‌های دم‌آوری دستی قهوه
زمانی که قهوه به اروپا رسید، معمولاً با افزودن آب جوش به دانه آسیاب شده قهوه آن را درست می‌کردند؛ یعنی روشی شبیه درست کردن قهوه در ترکیه. قهوه هم‌زمان با وقوع انقلاب صنعتی به قاره اروپا رسید. در آن زمان، اکثر مردم به‌عنوان یک جایگزین امن‌تر برای آب، از نوشیدنی‌های الکلی استفاده می کردند. معرفی قهوه به افراد این امکان را می‌داد که در کارخانه‌ها بدون عوارض جانبی این نوشیدنی‌ها مثل مستی، هم سرحال شوند و هم با انرژی بیشتری کار کنند.
در قرن ۱۹ میلادی، روش آماده‌سازی قطره‌ای قهوه در فرانسه توسعه یافت و حاکم شد. در این روش، قهوه آسیاب شده در ظرفی قرار می‌گیرد که بین دو محفظه قوری مانند قرار دارد و آب گرم آن به محفظه فوقانی اضافه می‌شود. سپس آب از لابه‌لای ذرات قهوه آسیاب شده به فنجان قهوه ریخته می‌شود.
در سال ۱۹۰۸، یک زن آلمانی به نام Amalie Auguste Melitta Bentz اولین فیلتر قهوه را اختراع کرد که به او اجازه می‌داد قهوه را بدون رسوبات و با طعم واضح‌تر تولید کند. او ایده فیلتر کاغذ خود را ثبت کرد و در همان سال شرکت ملییتا را تأسیس کرد.
ملیتتا و همسرش فیلترهای خود را در نمایشگاه تجاری لایپزیگ در سال ۱۹۰۹، ارائه کردند که اتفاقاً موفقیت‌آمیز بود و مورد استقبال قرار گرفت. پس از انجام برخی تنظیمات، یک فیلتر مخروطی شکل ایجاد شد که به دلیل طراحی بهترش محبوبیت زیادی پیدا کرد.
دستگاه قهوه ساز موکاپات
با گسترش قهوه در اروپا، فرانسه و آلمان تنها کشورهایی نبودند که با ایجاد روش‌های دم‌آوری دستی قهوه دست‌وپنجه نرم می‌کردند. درحالی‌که در قرن ۱۸ میلادی اختراع دستگاه‌های اسپرسو مکانیکی در مقیاس بزرگ ثبت شد، اما رونق اقتصادی قرن نوزدهم ایتالیا باعث شد
تا مردم خواستار روش‌های کارآمد و ارزان برای لذت بردن از یک قهوه با کیفیت مشابه در منزل باشند.
در سال ۱۹۳۳ بود که آلفونسو بیالتی، دستگاه قهوه ساز موکاپات را اختراع کرد. موکاپات که درواقع یک اسپرسوساز روگازی بود، از جنس آلومینیوم و سه قسمت ساخته‌شده بود. آب در محفظه‌ای روی شعله به جوش می‌آمد و با فشار از سبدی حاوی ِ قهوه آسیاب شده عبور می‌کرد و در ظرفی دیگر جمع می‌شد. با آن‌که مدل‌های دیگری از موکاپات بیالتی مانند مدل استیلی، برقی و نیز کاپوچینو ساز به بازار عرضه‌شده، اما هیچ‌یک به‌اندازه‌ی همان نمونه‌ی کلاسیک آلومینیومی با اقبال مواجه نشده است.
فرنچ پرس
چند سال قبل از اختراع آلفونسو بیالتی یعنی موکاپات، دو فرانسوی در حال تولید نسخه اولیه فرنچ پرس فرانسوی بودند. در سال ۱۸۵۲، مایر و دفورژنی طرحی از این نوع وسیله دم‌آوری قهوه را به ثبت رساندند که با نوع دیگری که در حال حاضر از آن استفاده می‌کنیم تفاوت چشمگیری داشت زیرا فاقد مهروموم در داخل پارچ این وسیله بود.
در سال ۱۹۲۹ دو ایتالیایی به نام‌های آتیلیو کالیمانی و جولیو مونتا، طرحی برای قهوه ساز که شبیه به فرنچ پرس امروزی بود را ثبت کردند. این نسخه شامل یک مهروموم در اطراف دیسک‌های پیستون، نگه‌داشتن آن‌ها در داخل دیافراگم و کارآمدتر شدن غوطه‌وری بود.
در سال ۱۹۵۸ بود که محبوب‌ترین طراحی این وسیله برای قهوه دمی توسط یک مرد سوئیسی به نام Faliero Bondanini ثبت شد. همان‌طور که در فرانسه این وسیله محبوب شده بود در سوئیس هم محبوبیت زیادی پیدا کرد و به Chambord معروف شد.
این نسخه خاص یک دستگاه غوطه‌وری کامل بود، به این معنی که قهوه آسیاب شده به مدت تقریباً چهار دقیقه تحت‌فشار کامل آب داغ داشت. در حین ریختن قهوه در فنجان این دستگاه تفاله‌های قهوه آسیاب شده را در کارافه یا همان پارچ دستگاه نگه می‌داشت و یک فنجان قهوه تمیز با تن‌واری کامل می‌داد.
درحالی‌که هیچ شرکت واحدی تولیدکننده اصلی و انحصاری این دستگاه نیست، شرکت ظروف غذاخوری و ظروف دانمارکی Bodum نسخه موفقیت‌آمیز خود را از سال ۱۹۷۴ تولید کرد. نسخه این شرکت Bistro نام دارد و در فروشگاه‌های خرده‌فروشی در سراسر جهان در دسترس است.
کافه اکسسوری را در اینستاگرام نیز دنبال کنید.
